De politieke jongerenorganisaties deden deze week van zich spreken met een pleidooi tegen het gedogen. Want gedogen is niet kiezen, aldus de jongeren, die vervolgens de ene aanval na de andere te verduren kregen. De voorzitters van drie politieke jongerenorganisaties kijken terug op de week en vooruit.

Zelden hebben de politieke jongerenorganisaties zo in de belangstelling gestaan als deze week, toen zij naar buiten kwamen met een manifest waarin zij korte metten maken met het ge doogbeleid. Of het nou om drugs, Schiphol of euthanasie gaat, de overheid dient afgesproken wetten en regels na te komen. Het door de vingers zien is er niet meer bij. Het gedoogbeleid verdoezelt de verschillen en vermoordt het politieke debat, is de stelling. 'Er zijn in de Nederlandse politiek geen echte grote tegenstellingen meer, maar die enkele die er nog wel zijn moeten duidelijk zichtbaar worden gemaakt.'

Zelden ook zijn de jongeren zo overladen met pek en veren. Ze weten niet waar ze over praten, zijn nog niet droog achter de oren en geven blijk van een onthutsende naiviteit, is de teneur in de reacties. Oud-minister Marcel van Dam schreef in zijn column in de Volkskrant dat het in een land als Nederland met zijn minderheden en coalities juist een zegen is dat er gedoogbeleid bestaat. Rechtsfilosoof Gijs van Oenen schreef in NRC Handelsblad dat de jongeren ten prooi zijn gevallen aan pure verwarring. Met het afschaffen van het gedoogbeleid zijn de onwenselijke praktijken niet ineens weg, zoals zij denken, die gaan juist ondergronds. 'Abortus en euthanasie verdwijnen weer naar de beruchte achterkamertjes; illegalen worden veroordeeld tot een onzichtbaar bestaan.'

De voorzitters van CDJA, JOVD en PerspectieF zijn van de scherpe kritiek niet onder de indruk. Hans Valkenburg van PerspectieF: 'Hier en daar wordt het voorgesteld alsof wij naar een dictatuur of politiestaat willen streven omdat wij zeggen dat je je aan de regels moet houden. Dat is natuurlijk grote onzin. Regelgeving is geen vies woord. Wij willen juist het politieke debat bevorderen. Wij willen dat politieke partijen precies zeggen waar het op staat. Die helderheid is er met het gedoogbeleid niet.'

Loek Schueler van het CDJA: 'Laten we de boel maar weer eens polariseren, daar is het hoog tijd voor. In Paars is de discussie helemaal dood. Ons wordt nu verweten dat wij dat debat om zeep helpen. Dat is natuurlijk de wereld op z'n kop. Als wij er met z'n allen voor pleiten dat het gedoogbeleid afgeschaft wordt, wil dat niet zeggen dat we het eens zijn over het drugsbeleid of over Schiphol of over euthanasie. Integendeel. We willen de tegenstellingen die er zijn juist breed uitmeten. Met het gedoogbeleid kan dat niet, dan worden de verschillen die er zijn onder tafel geveegd.'

Jeroen de Veth: 'Het is toch van de zotte dat we in dit land een wet maken, vervolgens gaan afspreken dat we die niet gaan handhaven en dat we dan ook nog beweren dat dat zo helder als glas is. Wij zeggen: legaliseer softdrugs, of verbied het. Daar tussenin zit wat ons betreft niks. Wat is er tegen als linkse en liberale partijen zeggen: als wij aan de macht zijn, gaan we abortus en euthanasie toestaan, en als rechtse en de kleine christelijke partijen op hun beurt zeggen: als wij in de regering komen, dan gaan we dat juist verbieden. Laat het beleid maar eens in de acht of de twaalf jaar wijzigen, daar is niets mis mee.'

Het wordt van kwaad tot erger, vinden de jongeren. Hans Valkenburg: 'Neem softdrugs. Onder een aantal voorwaarden is gedogen mogelijk, zo is er afgesproken. Dat is dus een overtreding van de wet. Vervolgens wordt er niet de hand gehouden aan die voorwaarden, en dan gaat het toch gewoon door. Zelfs het overtreden van het gedogen wordt gedoogd, dat is toch wel heel krom.'

Toch geeft hij toe dat gedogen af en toe pure noodzaak is. Met hun wegblokkades overtraden de vrachtwagenchauffeurs vorige week de wet. Maar justitie besloot niet in te grijpen, want dan zouden er wel eens ongelukken hebben kunnen gebeuren. Het was de bekende afweging van doel en middel. Valkenburg: 'Soms ontkom je er niet aan. Maar je mag het gedoogbeleid niet als uitgangspunt van je beleid nemen, want dan ondergraaf je je positie. En dat is precies wat er tegenwoordig gebeurt.'

Uit het manifest en ook uit het gesprek blijkt dat de jongeren het ge doogbeleid zien als een vorm van lafheid. Politieke partijen durven niet meer te kiezen, gaan moeilijke thema's uit de weg, zijn bang voor het oordeel van de kiezer. In de paarse coalitie, waarin de vroegere vijanden PvdA en VVD samenwerken, zijn de tegenstellingen overbrugd en is het debat gesmoord. Jeroen de Veth: 'Dat was al zo toen Paars aantrad, de eerste jaren is het met Bolkestein zelfs wat beter gegaan. Toen zag je nog fatsoenlijk dualisme, werd niet alles in achterkamertjes geregeld. Maar nu onder Dijkstal is het natuurlijk weer heel erg. Als ik naar mijn eigen partij kijk, dan zie ik dat er niet gedebatteerd mag worden over de monarchie of over Europa. Op Europa heeft de VVD zelfs geen visie. Dan denk ik: ga je dood schamen. Dat is toch schandalig.'

Loek Schueler: 'Door Paars is het allemaal heel erg vervlakt. De PvdA is liberaler geworden, de VVD socialer. Het is ook erg verzakelijkt. Er wordt alleen nog maar gepraat over werk, werk, werk en geld, geld, geld. Maar er is natuurlijk meer. Ik liep op prinsjesdag op het Binnenhof rond en proefde daar een afgematte sfeer. Kok. Borst, Hermans, om er maar een paar te noemen, die stralen een soort uitzichtloosheid uit. Dan denk ik: daar ontbreekt visie, daar ontbreken idealen.'

Hans Valkenburg: 'Politici zeuren voortdurend over gebrek aan betrokkenheid. Nou doen wij iets concreets, we zorgen voor discussie, en dan is het weer niet goed. Dat verbaast me zeer. Het irriteert me ook. We hebben een helder manifest geschreven, en dat wordt dan met een reeks pragmatische bezwaren onder uitgehaald. De oproep is gelukkig nog steeds duidelijk: kom uit voor je visie, laat zien wat de achtergronden van je politiek handelen zijn.'

De jongeren associeren het gedoogbeleid met het uit de weg gaan van keuzes en conflicten. Vanzelf komt het gesprek op het poldermodel, de overlegeconomie waar het buitenland zo jaloers tegen aankijkt. In de ogen van de drie voorzitters heeft dat model z'n langste tijd gehad. Jeroen de Veth: 'Het is succesvol geweest, ik zal dat niet ontkennen. Maar het was vooral succesvol in tijden van economische crisis. Je kunt je ook afvragen of het op andere gebieden dan de economie werkt. Kijk naar minister Netelenbos en het rekeningrijden. Ze praat met jan en alleman, de ANWB, de gemeenten, het wordt allemaal voorgekookt, en dan mag de Tweede Kamer ja en amen zeggen. Liever alleen ja en geen amen, want dat houdt alleen maar op. Ik kan dat niet als een vorm van debatteren zien.'

Hans Valkenburg: 'Ik zeg niet dat we poldermodel onmiddellijk moeten afschaffen. Maar we moeten ons toch eens afvragen wat ook weer de doelstelling van dat akkoord was en of dat nog steeds werkt. We mogen niet alles onder het overlegmodel stoppen.'

Het manifest is uit een lichte wanhoop geschreven, geven de drie toe. De jongerenorganisaties willen aandacht. Ze lopen weliswaar niet leeg, na een daling in de afgelopen jaren stabiliseren de ledenaantallen zich weer. Het CDJA zit op 1800, PerspectieF op ruim drieduizend en de JOVD kent zelfs voor het eerst in tien jaar een lichte groei en komt nu op 1300. Maar het enthousiasme voor de politiek is ver te zoeken.

Loek Schueler: 'Het loopt allemaal niet meer, nog maar weinig mensen zijn echt betrokken. De politiek is zwak, de angst overheerst. Niemand durft echt voor zijn mening uit te komen.' Hans Valkenburg: 'De politiek is voor veel mensen niet interessant meer. Overal hoor ik om me heen: waarom zou ik me daar nog voor inspannen? Het is allemaal verzakelijkt, en het gaat te goed met Nederland.'

Jeroen de Veth: 'De politieke partijen hebben het ook aan zichzelf te danken. Debat wordt als een teken van zwakte gezien, terwijl het juist een teken van sterkte is. Laat maar zien dat je ergens over verdeeld bent, dat je het moeilijk hebt, dat je in een spagaat zit. Wat is daar nou tegen? Als je binnen onze partij een discussie wilt over de positie van de majesteit, dan zegt Dijkstal: 'dat vind ik een flutidee'. Nou, dat vind ik een flutreactie. Dijkstal ontneemt de achterban van de partij het vermogen tot denken. Hij doet net alsof het liberalisme voor het koningshuis is. Dat is natuurlijk niet waar.'

Politieke jongerenorganisaties zijn de kweekvijvers voor kamerleden en bestuurders. Hebben de drie zelf trek om de politiek in te gaan? De 23-jarige Loek Schueler, op de dag van het gesprek afgestudeerd in de economische geografie: 'Nee, mijn ambitie ligt in het onderwijs. Maar ik weet dat je nooit nooit moet zeggen.' Hans Valkenburg (28), werkzaam bij Ernst and Young: 'Als de politiek helder bedreven wordt, langs de lijnen van ons manifest, dan zeg ik geen nee.'

Op de vraag of hij kamerlid wil worden, antwoordt de 22-jarige Jeroen de Veth, student bestuurskunde in Rotterdam, zonder omwegen: 'Hoe sneller, hoe beter. Het is not done om dat te zeggen, dat weet ik, maar ik kom er rond voor uit. Als ik echter vervolgens met mijn ideeen geen voet aan de grond krijg, dan ren ik weer hard weg.'

Bron: Trouw, 23 september