In het neoliberale wereldbeeld van Rutte zijn we allemaal individuele ondernemingen die hun eigen toekomst voor elkaar moeten zien te boksen. Zorgverzekering? Je eigen persoonlijke verantwoordelijkheid. Uitkering? Alleen als het echt moet. Studeren? Een persoonlijke zakelijke investering in je human capital, goed voor je personal branding. In deze lijn pleiten de coalitiepartijen VVD en PVDA nu voor een ‘sociaal’ leenstelsel waarbij studenten zich diep in de schulden moeten nestelen om te kunnen studeren.

Leenstelsel stimuleert ongelijkheid.
In het huidige systeem wordt de studielening bij de overheid nog kwijtgescholden indien de studie binnen tien jaar wordt afgerond. Op die manier betaalt de advocaat door belastingen mee aan de opleiding van de slagerszoon. Met de invoering van het leenstelsel is deze solidaire regeling verleden tijd. Nederlanders met een smalle beurs zullen wel twee keer nadenken voordat ze hun zoon of dochter laten studeren en opzadelen met een enorme studieschuld. Terwijl het hebben van de juiste papiertjes in deze ‘diplomamaatschappij’ juist onontbeerlijk is voor een succesvolle carriére. Op die wijze worden studenten op asociale wijze gestimuleerd tot een schuldverplichting.

De vermogende tandarts of rechter heeft vanzelfsprekend minder moeite met de invoering van een asociale schuldverplichting. Grote kans dat de ongelijkheid in Nederland dankzij deze maatregel verder wordt vergroot. Het streven naar gelijke kansen wordt met deze maatregel in ieder geval achteloos genegeerd. De ongelijkheid wordt nog verder opgekrikt doordat afgestudeerden de lening afbetalen naar draagkracht. Dit klinkt sociaal, maar zorgt er in de praktijk voor dat de minder vermogenden langer bezig zijn met afbetalen en meer rente betalen dan de advocaat die zijn schuld sneller af kan lossen. PerspectieF pleit er om deze redenen voor om het leenstelsel niet in te voeren en de toegankelijkheid van het onderwijs te waarborgen, voor rijke mensen en minder vermogenden.

Leenstelsel stimuleert zakelijke studententijd.
PerspectieF is faliekant tegen de tendens waarbij studenten worden bestempelt als zakelijke ZZP’ers die investeren in zichzelf. Natuurlijk hoopt de student op een goede baan later, maar de studententijd omhelst veel meer dan het volgen van een (beroeps)opleiding. Als jong volwassene wordt je zelfstandig, ontdek je de wereld en proef je aan het leven. Een unieke periode voorafgaand aan het meer verantwoordelijke burgerlijke leve. De gevolgen van een asociale schuldverplichting voor de leefwereld van de student zijn voorspelbaar. De student wordt nog meer gestimuleerd tot een zakelijke benadering van zijn studentetijd. Hierbij zal niet persoonlijke ontwikkeling voorop staan, maar het streven naar efficiëntie en zo snel mogelijk afstuderen. Wij voorzien daarom een generatie studenten die weliswaar snel is afgestudeerd, maar de samenleving instroomt met geestelijke armoede en weinig levenswijsheid.

Eenzaamheid onder studenten.
Afgelopen jaren zijn er zorgwekkende berichten in het nieuws geweest over eenzaamheid onder studenten.[1] PerspectieF neemt deze signalen serieus. De invoering van een asociale schuldverplichting en een meer zakelijke studententijd kan deze eenzaamheid vergroten. Het is niet ondenkbaar dat studenten (nog) meer gaan werken naast hun studie en weinig tijd over houden voor sociale nevenactiviteiten. Soms vragen wij ons af wat voor beeld de coalitiepartijen hebben bij de gemiddelde student. Zien ze de student werkelijk nog steeds als luiaard die ‘de tijd van zijn leven’ viert zoals ten tijde van hun eigen studententijd? Past bij de huidige student niet beter het beeld van de mier die wordt geacht anoniem en zonder morren een steentje bij te dragen aan de kenniseconomie? In ieder geval: als we niet oppassen maken we van de toekomstige studenten angsthaasjes. Angsthaasjes die schichtig door hun studententijd heen springen, verblind door de koplampen van de asociale schuldverplichting. Snel afgestudeerd: ja. Maar ook bleu, kleurloos en nadien allerminst wijzer. Laten we dus alsjeblieft vooraf blijven investeren in de student zodat de rekening niet achteraf alsnog bij de samenleving komt te liggen!