De filosofie achter het gezinsbeleid van de ChristenUnie

Als je nadenkt over gezinsbeleid dan kom je al snel terecht bij de term ‘soevereiniteit in eigen kring.' Harmjan legde dit principe, geïntroduceerd door Abraham Kuyper, uit als volgt: er bestaan vele cirkels, het gezin en de overheid zijn daar allebei één van. Iedere cirkel heeft een eigen gezagsstructuur en zijn soeverein. De overheid kan niet daarom niet zomaar ingrijpen in het gezin. Dat ingrijpen kan alleen als dat past binnen de taken die de overheid zijn gegeven.

Wanneer heeft de overheid dan wel iets te zeggen over het gezin? Als het in de publieke ruimte tot problemen leidt. Of positief geformuleerd: als de publieke gerechtigheid in het geding komt. Daarin komt een spanningsveld naar voren. Hoe breng je publieke gerechtigheid en de soevereiniteit van het gezin bij elkaar.

Harmjan haalde voorwaarden voor ingrijpen in de gezinssituatie aan, geformuleerd door Jonathan Chaplin. Deze voorwaarden worden ook door Rouvoet aangehaald in een artikel in DenkWijzer van juni 2008.

1. De ouders hebben onvoldoende mogelijkheden; ze kunnen hun taak niet uitvoeren. Daardoor lopen de rechten van het kind gevaar
2. Overheidsoptreden beëindigt die vervelende situatie.

Die laatste voorwaarde is stof tot discussie. Van tevoren is het immers moeilijk vast te stellen of een maatregel daadwerkelijk het gewenste effect heeft. We moeten waken voor maakbaarheidsdenken. Het spanningsveld tussen publieke gerechtigheid en de maakbaarheidsillusie is er een om in de gaten te houden.

     Het gaat bij Chaplin overigens om een tamelijk negatieve inkadering. Niet ingrijpen, tenzij... Er zijn natuurlijk ook positieve visies op overheidsbemoeienis mogelijk. De voorwaarden scheppen voor een goed gezinsklimaat, bijvoorbeeld.

Bij de ChristenUnie wordt het gezin als hoeksteen van de samenleving gezien. Er is sprake van een sterk structuurdenken. Maar is het gezin nog wel zo relevant als wij het graag zouden zien? Het spanningsveld hier is: structureel denken versus een meer structuurloze realiteit - of in ieder geval een realiteit met andere structuren.

Ontwikkelingen als individualisme, het eroderen van de sociale cohesie, hebben grote veranderingen in de sociale omstandigheden teweeg gebracht. De ChristenUnie is een partij die inzet op relatie en daar ligt haar kracht. Het levert een goed antwoord op, op de verregaande vertokkiesering van de samenleving. Er is aan de onderkant van de samenleving een steeds grotere groep autochtonen die nauwelijks nog sociaal kapitaal overdraagt aan haar kinderen en niet langer bijdraagt aan de samenleving. Een van de grote uitdagingen van deze tijd, aldus Harmjan. Ook hier zie je een spanningsveld: individualisme versus relationisme.

Het beleid van minister Rouvoet

Er is ook gesproken over het huidige beleid. Het beleid van minister Rouvoet valt binnen een breder coalitieakkoord. En in dat akkoord is een spanning tussen kindvriendelijk beleid en arbeidsmarktparticipatie. Zo zie je dat gezinsbeleid nauw samenhangt met ander beleid, bijvoorbeeld kinderopvang.

Rouvoet heeft drie strijdkreten:

• opgroeien doe je in een gezin
• een omslag naar preventie
• de vrijblijvendheid voorbij.

De minister heeft enkele voorwaarden benoemd voordat men kan spreken van een gezonde gezinssituatie:

• gezond opgroeien
• veilig opgroeien
• een steentje bijdragen
• talent ontwikkelen en plezier hebben
• voorbereiden op de toekomst.

Om dit te bereiken zet Rouvoet onder andere in op

• opvoedingsondersteuning
• Centra voor Jeugd en Gezin
• 1 gezin, 1 plan
• Gezonde financiën
• Elektronisch Kind Dossier

Mocht je meer over het Jeugd & Gezinsbeleid willen weten dan kun je kijken op de site van het ministerie van Jeugd & Gezin. De training was er interessant en leerzaam. Wellicht volgen er in de toekomst meer (over andere beleidsterreinen), dus houd de site in de gaten!