De Tweede Kamer stemde begin februari 2013 in met de toetreding van Kroatië tot de Europese Unie. Als alles goed gaat treedt het land halverwege dit jaar toe. Na de overhaaste toetreding van Roemenië en Bulgarije tot de Europese Unie in 2007 en de teleurstellende resultaten ervan, is het goed om stil te staan bij de voorwaarden en verwachtingen van de aanstaande toetreding van Kroatië tot de EU.  De Internationaal Secretarissen van de politieke jongerenorganisaties CDJA, SGPJ en PerspectieF (ChristenUnie-jongeren) werpen een grondige blik op de aanstaande toetreding en doen een aantal aanbevelingen met het oog op de EU-voortgangsrapportage die deze maand zal worden uitgebracht.

De verwachtingen van de toetreding van Bulgarije en Roemenië waren hoog. Corruptie zou worden bestreden, de rechtstaat zou worden hervormd en criminaliteit zou hard worden aangepakt. Zo’n 5 jaar na dato blijken de resultaten tegen te vallen. Vooral de transitie naar een onafhankelijke rechterlijke macht blijkt zeer moeilijk en ook tiert corruptie nog welig. Om dergelijke problematiek zoals bij Bulgarije en Roemenië te voorkomen is van belang dat de EU ervoor kiest om Kroatië, een land met veel potentie, op een goede manier te laten toetreden. Dit betekent dat het land aan alle Kopenhagencriteria (1993) moet hebben voldaan en ook na toetreding blijvend werk maakt van handhaving. Alleen dan kan het land een waardevol lid van de Europese familie worden en zo mogelijk een goede brugfunctie vervullen in de Balkanregio.

Binnen Kroatië bestaan er een aantal problemen waar door het land zelf en de Europese Commissie aandacht aan besteed moet worden. Allereerst geldt ook voor Kroatië dat het gebukt gaat onder corruptie. Gesprekken met Kroaten leren dat corruptie in alle lagen van de bevolking een alledaags verschijnsel is. Op universiteiten, bij werkgevers, overheden en zelfs in de kerk blijkt het een groot probleem en een vicieuze cirkel waar men moeilijk uitkomt.

De Europese Commissie en de Raad van Ministers dienen daarom harder op te treden tegen corrupte praktijken dan bij eerdere EU-uitbreidingen het geval is geweest. De veronderstelling dat corruptie vanzelf indamt wanneer een land lid wordt van de EU is een ongegronde wens en geen reële verwachting. De Europese Commissie moet aan haar halfjaarlijkse controles dan ook consequenties verbinden, zoals het korten op subsidies uit het Structuurfonds en het Cohesiefonds. De Raad van Ministers moet eensgezind optreden en het opleggen van sancties niet schuwen als blijkt dat corrupte praktijken de overhand houden.

Hoewel een meerderheid van de Kroatische bevolking in een referendum heeft aangegeven lid te willen worden van de EU lijkt het erop dat er in Kroatië weinig publiek debat heeft plaatsgevonden over het onderwerp. Voor een succesvolle integratie van het land in de EU was dit wel verstandig geweest. Nu heeft het de schijn dat het EU-lidmaatschap van Kroatië vooral een eliteproject te zijn geweest. Om democratische legitimiteit te waarborgen dient de Europese Commissie bij toekomstige toetredingen te garanderen dat er in het betreffende land een publiek debat plaatsvindt.

Er liggen uitdagingen voor zowel Kroatië als de EU op het terrein van verdere versterking van de rechtstaat, het openbaar bestuur en de aanpak van de georganiseerde misdaad. De Kroatische toetreding mag als een positieve stap worden gezien, maar CDJA, PerspectieF en SGPJ dringen er bij de Nederlandse regering en de Europese Commissie regering op aan om de ontwikkelingen in het land kritisch te blijven volgen en te monitoren. Dit zodat de voordelen van toetreding voor zowel de Kroaat als de overige Europese burgers realiteit worden en niet verloren gaan door welig tierende corruptie en een gebrek aan democratische legitimiteit.

Janine Bontenbal, Wilco Kodde en Frank Visser zijn Internationaal Secretaris van respectievelijk PerspectieF, CU-jongeren, SGPJ en CDJA. Eveneens zijn alle drie de Internationaal Secretarissen actief in de Europese politiek.