‘Ik vind niet dat vluchtelingen zielig zijn en allemaal een status moeten krijgen. Het gaat om heel diverse mensen. Maar het gaat ook om mensenrechten en mensenrechten zou geen linkse hobby moeten zijn,’ zegt Antonie Fountain nadrukkelijk. We zijn bij een thema-avond van PerspectieF Gelderland over migratie, met Fountain als spreker. Wie is Fountain? Hijzelf ironisch: ‘Ik werk voor een netwerk van goede doelen en vakbonden en aangezien ik een witte man ben van middelbare leeftijd doe ik ook aan wielrennen. Dat is een contract, geloof ik.’

Wat voorop staat tijdens de avond is het onderscheid tussen asiel en migratie. ‘Het gros van de migranten heeft niks te maken met asiel en komt als EU-burger, als student of buiten Europa om economische redenen. Het probleem binnen het migratiedebat is vooral het asieldebat.’ En dat speelt op vier niveaus: lokaal, landelijk, Europees en mondiaal. Lokaal speelt vooral het huisvestingsvraagstuk. ‘Je hoort vaak dat asielzoekers ‘onze huizen inpikken’, maar statushouders zijn niet het probleem, het probleem is dat er niet genoeg woningen zijn. Stem dus niet op een partij die tegen migratie is, maar op een partij die voor meer (goedkope) woningen is.’

Landelijk worstelt Nederland met een systeem waarin wantrouwen voorop staat en door jarenlang bezuinigen te weinig capaciteit is. ‘Ons asielsysteem is heel goed voor goedgekeurde mensen. Het geeft hen een start in de samenleving, een woning, ruimte tot ontplooiing. Maar het systeem geeft mensen niet het voordeel van de twijfel dus er worden mensen ten onrechte afgekeurd die dan lastig in beroep kunnen gaan.’En weer: kabinetsbeleid is hieraan schuldig. ‘De VVD zegt dat we overspoeld worden. Nee, de VVD bezuinigde en begon dus pas de avond voor het tentamen te leren. Er is geen crisis, er is wanbeleid.’

Het probleem op Europees niveau is een gebrek aan solidariteit. De geografische verschillen maken dit ook lastig: in Oost-Europa komen vluchtelingen direct binnen, in Nederland niet. ‘De trend is dat we de al dichte grenzen nog meer dichtgooien, en dat de kampen zo afschrikwekkend mogelijk zijn zodat mensen in de kampen het thuisfront melden: kom niet hier naartoe.’

Maar dichte grenzen werkt niet mondiaal. De regio vangt al bijna alle vluchtelingen op en: ‘Europa is feitelijk ‘de regio’ voor Noord-Afrika, aangezien je hier met de boot kunt komen. En migratie is van alle tijden! Denken dat je migratie kunt stoppen, is wensdenken. Migratie werd een probleem toen de grenzen dicht gingen: de vrijheid om te komen en gaan moet terugkomen.We hebben echt mensen nodig: als seizoensarbeiders, in sectoren waar weinig mensen willen werken en ook in de vergrijzing.’

Het probleem is helder. En nu? Fountain wil een nieuw verhaal over migratie. ‘We moeten stoppen met praten over opvang in de regio. We moeten niet vanuit angst maar vanuit vertrouwen een verhaal vertellen, een principieel verhaal over mensenrechten.’ Duswe moeten niet puur vanuit de cijfers naar migratie kijken, maar ideologisch en principieel: hoe kijken we naar de samenleving en naar mensen? De discussie levert veel nuances op. Is radicale gastvrijheid realistisch op de lange termijn? Ja, zegt een meerderheid, maar er wordt getwijfeld. ‘Ik ben hier te genuanceerd voor. Ik vind draagvlak belangrijk, maar…’ Een ander nuchter: ‘We zien nu de gevolgen van geen gastvrijheid, dat werkt in elk geval niet.’

Moet migratiebeleid minder Europees geregeld worden? De meningen zijn verdeeld. ‘Is er wel een alternatief?’ en: ‘Als je het niet Europees regelt, krijg je toch nog grotere problemen? Dan moeten de grenslanden het volledig oplossen.’ Maar daartegen wordt bezwaar gemaakt: ‘Dat vind ik niet. Als je het loslaat, heb je niet de regel dat mensen maar één keer asiel aan kunnen vragen in heel

Europa.’ ‘En nu wordt solidariteit gebruikt als zwaktebod in Europa: omdat een lidstaat niet solidair is, hoeven wij het ook niet te zijn. Ik vind dat landen dat los moeten laten.’

Moet migratie een speerpunt of zelfs een breekpunt worden voor de ChristenUnie? Slechts één blijkt tegen: ‘Als je het als breekpunt formuleert, zet je jezelf klem. Maak het een speerpunt, maar geen breekpunt.’ Een oude politieke koe wordt van stal gehaald: stembusakkoorden. ‘Ik hoop dat de ChristenUnie voor de verkiezingen een gemene deler vindt, want het alternatief is dat een rechtse meerderheid het asielbeleid nog strenger maakt.’ Migratie moet een principiëler thema worden bij de ChristenUnie, vindt iedereen. ‘Breekpunten bij de ChristenUnie zijn alleen medisch-ethisch, en ik wil dat de partijtop dit een thema maakt waarop een grens wordt getrokken. Het leven van mensen, van vluchtelingen, moet ook heilig zijn zoals de medisch-ethische thema’s bij de ChristenUnie.’ Een ander: ‘Ik zou partijen als VVD willen vragen: waarom vind jij dat mensen in Griekenland geen toekomst zouden mogen hebben?’

Moeten sociale voorzieningen voor migranten gekoppeld zijn aan inburgeringsintentie? Oef. ‘Hoe meet je intentie?’Of migranten naar taal- en inburgeringslessen gaan, oppert iemand. ‘Maar er kunnen veel redenen zijn waarom dat niet lukt, zoals trauma’s.’ En ander: ‘De bureaucratisering is heel groot in Nederland, dit zou het nog meer versterken. En je hebt sociale voorzieningen toch ook nodig om in te burgeren?’ Het levert een principieel probleem op: ‘Inburgering suggereert dat we weten wat een ideale burger is.’ Maar er wordt ook tegengeworpen: ‘Je mag verwachten dat mensen die hier komen zich aanpassen aan een aantal basiswaarden. Maar we moeten niet meten met twee maten, zoals de ChristenUnie doet. Wat wij zelf opeisen zoals vrijheid van geweten en godsdienst bestaat ook voor anderen.’

En wat kunnen we praktisch doen als PerspectieF (Gelderland)? Fountain: ‘We kunnen niet vaak concreet invloed uitoefenen bij de ChristenUnie, maar straks komt het verkiezingsprogramma uit met een asielparagraaf. Als je dingen ziet die je anders wilt zien: dien met andere PerspectieF’ers amendementen in. En lokaal kun je in jouw gemeente inspraak vragen. Of kijk hoe je met een groepje bij kunt dragen. Het zijn politieke manieren, maar dit is nu eenmaal een politieke kwestie!’  

Dit is een urgent thema, dat wordt duidelijk. Fountain: ‘Dit is een thema waar we als partij écht een verschil kunnen maken, voor kwetsbare mensen over de hele wereld. Bij veel thema’s zijn we één van de velen, maar hier kunnen wij zoutend zout zijn. Dus we moeten een fundamenteel andere benadering zoeken omdat dit een thema is waar we een goed verhaal kunnen vertellen.’

Antrude Oudman