Ben Visser maakt indrukwekkende reis naar Bosnië

Urk – Het zou zomaar kunnen dat Ben Visser decennia van nu op Urk bekend staat als ‘De man die ooit met Bill Clinton sprak’. De 21-jarige HEAO-student liep de voormalig president van de Verenigde Staten vorige week ‘tegen het lijf’ tijdens een werkbezoek dat hij met het IKV in Bosnië doorbracht.

Maar Visser was niet naar de Balkan gereisd om een glimp van Clinton op te vangen. ‘Ik zit in een de landelijke werkgroep Internationale Jeugdparticipatie van Perspectief, de jongerenafdeling van de ChristenUnie. Via het IKV (het Interkerkelijk Vredesberaad red.) kreeg ik de kans om een week naar Bosnië te gaan. Het hoofddoel van de reis was een conferentie in Tuzla, waar zo’n 50 jongeren uit alle delen van voormalig Joegoslavië op af waren gekomen.’

Samen met Amir Nazar uit Zwolle, lid van de Landelijke Jeugdraad, sprak Visser de jongeren in het Engels toe. Het belangrijkste onderwerp was de manier waarop jongeren invloed uit kunnen oefenen op de lokale overheden. Visser kon in dat kader vertellen over de rol die Perspectief vervult. Ook het oprichten van de Jeugdgemeenteraad op Urk kwam aan de orde. Visser: ‘Na de tijd hebben we nog gepraat met de jongeren die Engels spraken. Het is ook de bedoeling om via internet contact te houden.’

Het gezelschap verbleef de gehele week in Tuzla, een voor Bosnische begrippen moderne stad met ruim honderdduizend inwoners. Tijdens de oorlog vochten mensen uit de verschillende etnische groepen daar gezamenlijk tegen de Serviërs. ‘De sporen van de oorlog zijn in Tuzla en in de omgeving van de stad nog steeds duidelijk te zien’, zegt Visser. ‘De kogelgaten zaten nog in het hotel waar we verbleven. Op het platteland zagen we veel kapot geschoten huizen. En ook veel half afgebouwde huizen. De mensen die weer terug zijn gekomen beginnen aan de wederopbouw, maar hebben vaak weinig geld. Telkens als ze er de middelen voor hebben, bouwen ze weer een stukje verder. Vanuit de VS en Europa wordt erg veel steun gegeven, maar er is daar zoveel kapot gemaakt dat het nog lang zal duren voordat het hele land weer opgebouwd is.’

Visser merkte verder dat de SFOR, een internationale militaire stabiliteitsmacht nog duidelijk aanwezig is in het land: ‘Ze zorgen niet alleen dat er niet weer conflicten de kop opsteken, maar helpen ook daadwerkelijk met de opbouw. Verder zag je daar erg veel politie op straat. De rust is weergekeerd in het land. Gewapende conflicten komen er amper meer voor. De Balkanlanden dromen van een toetreding tot de EU in de toekomst. Maar voorlopig zijn de verschillen nog wel behoorlijk groot. Dat merkte ik bijvoorbeeld aan de verhalen van de jongeren. De manier waarop wij met de Jeugdgemeenteraad in contact staan met de lokale overheid, kennen ze daar amper. Ze kijken met een scheef oog naar politici, omdat er een constante sfeer van corruptie hangt rond alles wat met politiek te maken heeft.’

Zaterdag, de laatste dag van het bezoek, stond in het teken van de herdenkingsbijeenkomst in Potočari, een dorpje bij Srebrenica. Ben Visser: ‘Op die dag werden de slachtoffers van de etnische zuiveringen van acht jaar geleden herdacht. In het dorpje zaten toen een paar honderd leden van Dutchbat. De plek had de status van ‘safe zone’ gekregen en daarom kwamen er zo’n 50.000 mensen op af. Maar aan de andere kant van de bergen zaten 20.000 Serviërs die tot de tanden toe bewapend waren. Wat volgde is bekend. De status van safe zone was door de VN afgegeven. Die is dus verantwoordelijk voor het feit dat er zoveel vluchtelingen juist daar, vlakbij de grens met Servië, in gevaarlijk gebied dus, hun heil zochten. Niet alleen dutchbat is dus verantwoordelijk.’

Op de plek waar de ‘compound’ acht jaar geleden stond, is nu een herdenkingsplaats ingericht, die zaterdag in gebruik werd genomen. De lichamen van slachtoffers van de genocide worden daar begraven als ze geïdentificeerd zijn. Visser: ‘Op die dag werden er 107 mensen herbegraven. De slachtoffers behoorden allemaal tot de bevolkingsgroep van de moslims. Het herbegraven wordt daarom gedaan door imams, volgens het islamitische ritueel. Dat was zeer indrukwekkend. De nabestaanden van de slachtoffers hebben nog steeds een diepe haat richting de Serviërs. Ze hebben gezien hoe familie en vrienden door hen zijn vermoord.’

De herdenking werd bijgewoond door vele internationale vertegenwoordigers. Uit Nederland was onder anderen senator Eimert van Middelkoop van de ChristenUnie overgekomen. Namens The International Commission on Missing Persons (ICMP) was commissaris Gordon Bacon aanwezig. Die instelling houdt zich bezig met het blootleggen van de massagraven. Visser: ‘Er liggen nog duizenden mensen vermist onder de grond in vele massagraven. De mensen van het IMCP identificeren van de overblijfselen van de slachtoffers om ze zo op een waardige manier te kunnen begraven met hun nabestaanden. Deze mensen verdienen volgens mij een standbeeld voor dit lugubere karwei.’

Ben Visser kreeg de gelegenheid om met zowel Van Middelkoop als Bacon van gedachten te wisselen. Dat hij ook met Clinton zou praten, had hij niet kunnen vermoeden. ‘En dat terwijl ik het er van tevoren gekscherend wel over gehad had met mijn neef Leen Visser’, zegt Ben. ‘Leen heeft tijdens de oorlog voor de UNHCR in Bosnië gezeten. Hij is toen door het oog van de naald gekropen. De Serviërs beschoten hun gebouw en de stad waarin ze zaten, Gorazde. Clinton zette toen zware druk op de Serviërs en stelde een ultimatum. Als ze niet binnen 24 uur terugtrokken, zou de NAVO luchtmacht hen vernietigen. Op het laatste moment hielden de beschietingen op en mocht neef Leen gespaard blijven voor zijn gezin. Hij heeft zijn leven dus te danken aan Clinton, die zonder steun van het Amerikaanse congres in eerste instantie toch doorzette. Leen had zich voorgenomen Clinton nog eens persoonlijk te bedanken en vroeg mij voor de tijd voor de grap of ik dit even namens hem wilde doen.’

Na de herdenking in Potočari kreeg Visser zijn gedroomde kans: ‘Ik filmde veel van wat er gebeurde. Op een geven moment zag ik Clinton temidden van een grote mensenmenigte vlak voor mijn camera opduiken. Ik kon zo op hem afstappen en vertelde dat mijn neef zijn leven aan hem te danken had. Ik bedankte hem daarvoor en schudde zijn hand. Hij zei dat hij blij was dat te horen. Een oud voornemen van Leen is dus toch nog uitgekomen. Vervolgens belandde ik tussen het gevolg van Clinton, omgeven door generaals en andere hoogwaardigheidsbekleders. Er was ook een verslaggever van de BBC-radio bij en die interviewde Clinton. Na de tijd merkte die tot zijn schrik dat hij niets opgenomen had. Ik had wel gefilmd en hij heeft toen mijn band gebruikt voor zijn uitzending. De hand van Clinton schudden en meewerken aan een uitzending van de BBC, eerlijk gezegd was ik even helemaal van de wereld. Sinds ik weer in Nederland ben aangekomen, voel ik me trouwens vrij afwezig. De reis, de beelden van het land, de verhalen, de pijn, het verdriet en de ellende die de mensen hier moesten doorstaan hebben enorm veel indruk op me gemaakt. Ik heb geleerd dat het een echte zegen is om normaal op te mogen groeien in een veilige omgeving.’

Ben Visser blijft via Perspectief en het IKV bij voormalig Joegoslavië betrokken. In het kader van een uitwisselingsproject met jongeren uit dat gebied, brengt hij eind oktober een bezoek aan Belgrado.


bron: www.urkactueel.nl