Met zijn plannen rondom leerrechten beoogt staatssecretaris Rutte studenten aan te moedigen hun studie in minder tijd te volbrengen. In een zuivere discussie is hier iets voor te zeggen, zij het niet dat er momenteel een aantal fundamentele probleempunten onbesproken blijven. Binnen de discussie over leerrechten moeten zaken als toegankelijkheid en extra-curriculaire activiteiten niet uit het oog worden verloren.

 

Wij zijn beiden student en kennen de situatie in het onderwijs vanuit de praktijk. Deze praktijk leert dat studenten naast hun studie moeten werken. Een thuiswonende student krijgt € 75 studiefinanciering per maand, een uitwonende student € 233. Dit is respectievelijk € 900  en € 2796 op jaarbasis, waarvan aan het collegegeld alleen al € 1500 opgaat. Daarnaast ben je gemiddeld € 500 kwijt aan verplichte literatuur. Dit betekent dat de studiefinanciering tekort schiet, laat staan als daar ook nog kosten voor huisvesting en levensonderhoud in worden meegenomen. Een huurprijs van € 300 per maand is in de grote studentensteden namelijk eerder regel dan uitzondering. In de huidige situatie is het dan ook niet vreemd dat studenten er niet aan toe komen 40 uur in de week te studeren, maar ‘slechts’ 29 uur.

 

Naast het werken moet er ook ruimte overblijven om in de samenleving actief te zijn, bijvoorbeeld door  vrijwilligerswerk. Het studentenleven is tevens erg belangrijk. Niet alleen voor de lol, maar ook voor het toekomstige netwerk van de student en de brede ervaring die studenten hierdoor opdoen. Daarom moet er blijvend geïnvesteerd worden in studenten. Studenten zijn geen kostenpost. Zij verrijken en bevruchten de maatschappij. De maatschappij dient te investeren in kennis en mobiliteit .

 

Er gaat geen dag voorbij zonder dat een krant refereert aan een wetenschappelijk onderzoek van een universiteit. Het is niet voor niets dat het kabinet de kenniseconomie hoog in het vaandel draagt. Investeren in wetenschap is belangrijk voor de concurrentiepositie van Nederland. Door maatregelen die de duur van de studietijd beperken, ontneemt het systeem studenten de kans iets verder te kijken dan het standaardprogramma. Studenten die dit wel doen lopen risico op studievertraging. Dit is met name het geval wanneer de Bachelor volledig afgerond moet zijn voor aan de Master begonnen mag worden. De nieuwe plannen van de staatssecretaris werken, in tegenstelling tot zijn beweringen, ontmoedigend voor studenten. Zo wordt lenen een stuk onvoordeliger doordat het niet-afgeloste deel van de lening pas na 25 jaar kwijtgescholden wordt in plaats van na 15 jaar. Daarbij lopen de rente-betalingen op bij een langere afbetalingstermijn. Hierdoor zien veel studenten af van een buitenlandreis, stage of andere extra activiteiten. Zij weigeren om kind van de rekening te worden. Dit is een verlies voor het bedrijfsleven en voor de Nederlandse kennismaatschappij.

 

Studeren is geen massaproces. Studeren is een creatief proces waarbij persoonlijke én academische vorming samen gaan. Men kan niet verwachten dat iedere student na vier jaar voldoet aan de Balkenende-norm voor de kenniseconomie.

 

Een van de stokpaardjes van de Leerrecht-plannen van Rutte is verbetering van de mobiliteit. Echter, waar er linksom wordt geïnvesteerd, wordt er rechtsom weer bezuinigd. Zo lijkt er te worden toegewerkt naar een traject-OV, waarmee een student alleen nog vrij mag reizen tussen het ouderlijk huis en de instelling. Dit is onaanvaardbaar. Studenten dienen mobiel te zijn om andere universiteiten/hogescholen en andere studenten(verenigingen) te bezoeken. Met een traject-OV wordt het door de staatssecretaris zo vurig bepleite stemmen met de voeten praktisch onmogelijk gemaakt. Vakken volgen bij andere instellingen wordt onbetaalbaar, en verhuizen een bureaucratische nachtmerrie. Als Rutte echt om mobiliteit geeft, zou hij moeten pleiten voor één algemene OV: door de week en in het weekend geldig in heel Nederland. Op die manier blijft de staatssecretaris consequent in zijn visie dat studenten zo flexibel en mobiel mogelijk moeten studeren.

 

In het kort: Staatssecretaris Rutte ziet studenten te veel als een kostenpost. De maatregelen en de discussie over de term “lui” zijn hier voorbeelden van. Studenten zijn echter de kern van de kenniseconomie. Een overheid die pretendeert zich te willen profileren als stimulator van de kenniseconomie dient te investeren in de kennis, ervaring en mobiliteit van studenten. Studenten zullen deze investering in te toekomst ruimschoots terugverdienen voor de maatschappij.