door Hans Valkenburg

Na de tegenvallende verkiezingen is de ChristenUnie niet bij de pakken neer gaan zitten. Het 'debacle' is geëvalueerd in een partijbreed onderzoek, een evaluatiedag georganiseerd door de jongerenbeweging PerspectieF en een extra congres. Velen in de partij hebben een bijdrage geleverd aan die evaluatie. Dit mag voor de partij een opsteker zijn. De ChristenUnie gaat blijkbaar menigeen aan het hart.

Zit de partij intussen in een existentiële crisis? Die vraag heb ik aan de zaal gesteld aan het begin van de evaluatiedag van de jongeren, die ik voor mocht zitten. Er kwam die dag niet echt een antwoord. Dat kwam wel een aantal weken later, tijdens het congres in Barneveld, uit de mond van oud-senator Schuurman. Schuurman sloot het evaluatiecongres af met de opmerking dat de ChristenUnie geen crisis doormaakt. Die opmerking was een soort 'warme deken', waaronder wij allen - de kritische en minder kritische leden - moesten passen.

Nu vind ik deze opmerking in beginsel wel op zijn plaats. De rust moet bewaard blijven en men moet nooit te snel een bepaalde toestand tot een ramp verklaren. Maar de warme deken is mijns inziens toch wat te dun voor een echte winter.

Verzachtende opmerkingen hebben weliswaar een stabiliserende functie op korte termijn, ze kunnen de echte pijn op lange termijn onaangenaam verbloemen.

Kan men eigenlijk wel met recht zeggen dat de partij niet in een crisis zit? Is deze conclusie een gerechtvaardigde afsluiter op basis van het gesprokene op het evaluatiecongres? Heeft de partij echt iets aan deze zoethouder'?Driewerf nee!

Schijnbaar stabiel
Zeker, de afgevaardigden op het congres stonden - gelukkig en terecht - als één man achter de partij. Er is daarom geen sprake van een acute crisis. Toch zitten er nogal wat haken en ogen aan deze schijnbaar stabiele situatie.

We hebben immers moeten constateren dat juist de natuurlijke achterban van de ChristenUnie de partij in groten getale links heeft laten liggen. Die natuurlijke ChristenUnie-achterban - en wellicht in versterkte mate de jongeren daarbinnen - zijn ontzuild, ontkerkelijkt en daardoor (?) electoraal zwevende. Ze zweven bovendien ideologisch, of liggen op zijn minst ver uit elkaar - gezien de vragen en opmerkingen over de schijnbaar linkse koers enerzijds en de steunbetuigingen aan deze zogenaamd christelijk-sociale koers anderzijds.

Dit zijn voor de nabije toekomst zeer ingrijpende constateringen, die er allerminst op wijzen dat het allemaal wel meevalt. Ze raken de ChristenUnie in het hart van haar wezen: haar beginsel, haar ideologie en aanverwante politieke koers, en de partijorganisatie.

De partij zal zich de bovenstaande ontwikkelingen goed moeten realiseren en in het kader van 'zachte heelmeesters maken stinkende wonden' hiermee snel aan de slag moeten gaan om vitaal te blijven. Het zijn immers ontwikkelingen die erop wijzen dat de cultuur én de structuur binnen ons deel van christelijk Nederland stevig aan het veranderen is.

Ik denk dat hier een grote rol voor PerspectieF, het wetenschappenlijk instituut en Ebate (www.ebate.nl) weggelegd is. PerspectieF heeft ervaring op dit gebied; de jongerenorganisatie moet al jaren vechten voor een klein plaatsje in de overbezette jongerenagenda's. Ebate heeft bewezen een podium voor critici te zijn. Het wetenschappelijk instituut heeft reeds opgeroepen tot een actieve houding. Die oproep was terecht vooral gericht op de kiesverenigingen, want daar gebeurt het.

Ontwikkeling
Wat te doen? De partij staat voor een keuze: óf een optelsom van RPF en GPV te zijn, óf een moderne christelijke politieke partij te worden, met aanverwante structuur en cultuur. Een dergelijke partij zal zich onder andere kenmerken door een dynamische structuur, een assertieve politieke opstelling, korte lijnen, opbouw en communicatie van onderaf en een hoge mate van democratie.

Op het congres is wat mij betreft door de kiesverenigingen geen duidelijke keuze gemaakt. Maar er is vanuit de uitkomst van dat congres toch een ontwikkeling in gang te zetten in de richting van een moderne christelijke partij. Iedereen is erbij gebaat dat die ontwikkeling doorgezet wordt, want alleen dan zal de partij het contact met de (potentiële) achterban versterken.

Als eerste stap in die ontwikkeling zal de partij zich moeten bezinnen op de samenstelling van en de ontwikkelingen binnen die achterban. PerspectieF zou met behulp van Ebate motieven van jonge kiezers in kaart kunnen brengen. Het wetenschappelijk instituut heeft deze stap reeds gezet met haar publicatie Mijn Europa, waarin juist de achterban over dit onderwerp aan het woord komt.

Als tweede stap zal de partij haar politieke positie moeten verhelderen. De (potentiële) achterban kiest immers blijkbaar niet meer van nature op de ChristenUnie en zal dus meer en meer een keuze maken op basis van een helder te onderscheiden politieke positie en de affiniteit die men daarmee heeft. Dit laatste wordt duidelijk bevestigd door de vele discussies over de christelijk-sociale koers van de ChristenUnie.

De derde stap houdt vervolgens in dat de ChristenUnie zich in samenwerking met die achterban gaat buigen over de vraag: hoe communiceer ik de gekozen politieke positie om affiniteit met deze positie te wekken?

Wat mij betreft, ligt de sleutel zelfs nog meer op het communicatieve vlak dan het tot in de finesses definiëren van die politieke positie. Immers, de maatschappelijke vraagstukken worden dermate complex dat óok de christelijke burger meer en meer op basis van affiniteit met partij en partijleider zal stemmen. Dit is overigens niet iets nieuws.

Uit de stoel
Uit het bovenstaande blijkt dat de toekomst van deze beginselpartij samenhangt met een actieve opstelling van haar (potentiële) achterban. Nota bene, een achterban die steeds meer diversiteit vertoont. Het zal dus voor de partij steeds moeijker worden om die achterban te lokaliseren en te informeren. Alle steun is daarbij geboden.

Alleen als dat lukt, kan de partij als een echte moderne partij vanuit en namens het volk opereren. Als de achterban niets doet, kan de ChristenUnie ook weinig verweten worden. Dat eist van de achterban een constructieve, kritische en proactieve houding.

De partij heeft reeds getoond naar de achterban te willen luisteren. Nu is het de tijd om uit de stoel te komen! Gebeurt dat, dan zal er zeker geen crisis uitbreken.

©Nederlands Dagblad